Dolina Batyżowiecka

Dol. Batyżowiecka (Batizovskś dolina) jest powierzchniowo równa sąsiedniej Doi. Wielickiej (5,7 km2) i należy do 3 najmniejszych walnych dolin tatrzańskich. W jej pn. narożach wznoszą się w głównej grani Tatr szczyty Zmarzły (2390 m) i Zadni Gierlach (2630 m). Dzieli się ona na dwie odmienne krajobrazowo części. Wydłużone dolne koryto, obramione potężnymi wałami moren, pokryte lasami i kosodrzewiną, ciągnie się na pd. aż po Wyżnie Hagi. Szerokodenna wysokogórska część doliny (3 km2) ma kształt prostokąta, od zach. i wsch. ujętego w potężne granie Kończystej (2535 m) i Gierlachu (2655 m). Otoczona ścianami i wypełniona piargami, tworzy ona zakątek pełen martwoty i dzikości. Na jej najniższym stopniu leży we wspaniałej górskiej oprawie piękny Batyżowiecki Staw. Dolina była zlodowacona, jej ostatni lodowiec liczył 6 km długości i sięgał po dzisiejszą Drogę Wolności. Na przedpole Tatr wyniosły lody zwały materiału morenowego, zajmujące 13 km2 obszaru przy ok. 70 m grubości i masie 0,9 km3. Nazwa doliny utworzona została od wsi Batyżowce, te zaś z kolei wzięły miano od komesa Botyza, przodka rodu Mdridssych, który w r. 1246 otrzymał ziemie podtatrzańskie od króla Beli IV. Szczególnym sentymentem darzyli Doi. Batyżowiecką turyści polscy, którzy dużo wspinali się po otaczających ją ścianach i graniach. „Dolina Batyżowiecka w górze jest tak piękna, jak żadna — pisał w r. 1878 T. Chałubiński. — Gierlach trzema szczytami sterczy więcej nad nią, niż nad swoją kotliną (…) Cudów co niemiara, kóz mnóstwo.” Taternictwo polskie tu też poniosło jedną z najboleśniejszych strat: 4 VIII1933 r. na zach. ścianie wyrastającego z dna doliny Kościółka (2251 m) zginął wraz z W. Wojnarem najwybitniejszy wspinacz lat międzywojennych — W. Stanisławski. W Dol. Batyżowieckiej nigdy nie było schroniska, a punkty wypadowe w jej rejon stanowią hotele górskie nad stawami Wielickim i Popradzkim, bądź też miejscowości przy Drodze Wolności.