Orlą Percią

Słynny szlak graniowy wiodący wśród przepysznej i ciągle zmieniającej się scenerii skalnej — droga dla turystów o aspiracjach taternickich. Zbudował ją — głównie z własnych środków — ks. W. Gadowski w l. 1903-06. Szlaki łącznikowe umożliwiają przebywanie krótszych odcinków. Wymagana pewność ruchów i niewrażliwość na przepaście. Trudności znaczne i w dużym nagromadzeniu, zwłaszcza na odcinku wsch. Długość szlaku 5 km — w obie strony po ok. 6.45 godz. Zn. czerwone. Szlak stanowi dalszy ciąg d. 75c. Zaczyna się w siodle Zawratu (2159 m — d. 77e). Za zn. czerwonymi podchodzimy w górę ku wsch. przez 2 skaliste garby. 0,3 km Mały Kozi Wierch (2226 m). Z Zawratu 20 min. (J.12 min.). Widok jest wspaniały, a panorama zamyka się w niezwykle zwartą kompozycyjnie całość. Perć schodzi po ciemnych skałach w dół i przez głęboką szczelinę Zmarzłej Przełączki Wyżniej przewija się (ubezpieczenia) na pn. stronę Orlej Grani. W początku lata leży tu często śnieg, nieraz wręcz uniemożliwiający bezpieczne przejście. Eksponowanymi pn. ścianami Zmarzłych Czub obniżamy się w urozmaiconej wspinaczce na Zmarzłą Przełęcz (2126 m), której strzeże skalny „chłopek”. Świetnie widać stąd pd. zerwy Zamarłej Turni (2179 m), a na nich często taterników. Pn. stoki Zamarłej Turni przecięte są 2 tarasami, w których zaznacza się ciosowa budowa masywu. Orla Perć wiedzie najpierw dolnym z nich, zawalonym piargami, a potem wspina się (ubezpieczenia) na górny. Z jego najwyższej części schodzimy wprost urwiskiem w szczerbę Koziej Przełęczy — zejście umożliwiają klamry i 8-metrowa drabinka. 1. km Kozia Przełęcz (2137 m). Z Zawratu 1.10 godz. (fi.10 godz.). 80b Połączenie z. d. 78b. Szlak obniża się nieco na stronę Dolinki Pustej i trawersuje z pomocą 35-metrowego łańcucha, zwracając się następnie w lewo. W dół zbiega tu d. 93b. Następuje teraz godzinny odcinek ciekawej technicznie wspinaczki na grań i wierzchołek Kozich Czub (2266 m), skąd otwiera się piękny widok, zwłaszcza w kierunku zach. Przepaścista rynna sprowadza w głąb Koziej Przełęczy Wyżniej (ok. 2240 m — 7 min.). Grań dźwiga się znów w górę, a droga jest eksponowana i niełatwa. W ok. 35 min. osiągamy wierzchołek Koziego Wierchu. Cały ten odcinek jest jednym z najładniejszych fragmentów Orlej Perci. 1,5 km Kozi Wierch (2291 m). Najwyższy szczyt w całości polski, słynący z **panoramy. Z Koziej Przełęczy 1.40 godz., z Zawratu 2.50 godz. Szlak schodzi teraz na pd. stronę grzbietu. Po ok. 10 min. odłącza się w dół d. 92a. Orla Perć trawersuje poniżej grani, przekraczając kilka skalnych żeberek (widoki na Doi. Pięciu Stawów). 2,3 km Przełączka nad Dolinką Buczynową. Nieco na zach. od niej przewijamy się na stronę pn., schodząc w szeroką czeluść Żlebu Kulczyńskiego (żlebem zbiega w dół d. 79b). Na wysokości ok. 2150 m zn. czerwone trawersują do skalnej półki, a z niej pną się w górę efektownym 20-metrowym kominkiem (ubezpieczenia). Dalej zach. stokami Czarnych Ścian ok. 15 min. z widokami na Doi. Gąsienicową i Kościelec. W lewo schodzi dogodna do zejścia d. 81b. 3 km Zadni Granat (2239 m). Z Koziego Wierchu 1.10 godz. Orla Perć wiedzie teraz granią lub w jej pobliżu z urozmaiconymi widokami na obie strony (panorama). Za Pośrednim Granatem (2233 m) opada w lewo Żleb Drege’a, znany z wypadków turystycznych przy próbach zejścia w stronę Czarnego Stawu. 1 km Skrajny Granat (2226 m), wznoszący się nad 3 dolinami i bardzo interesujący widokowo. Z Zadniego Granatu 20 min., z Zawratu 4.20 godz. Do Czarnego Stawu Gąsienicowego schodzi w lewo d. 82b. Orla Perć zwraca się teraz na wsch. i obniża skalnymi stokami, uskok obchodząc od prawej strony (ubezpieczenia). 3,7 km Granacka Przełęcz (ok. 2145 m). Zszedłszy nieco na stronę dol. Pańszczycy, wykonujemy b. eksponowany i emocjonujący trawers w urwisku Orlich Turniczek, a potem przez spiętrzenie Orlej Baszty (2175 m — szlak omija wierzchołek) docieramy nad 12-metrowy kominek, którym schodzimy na przełęcz Pościel Jasińskiego. Trzymając się w pobliżu grani perć prowadzi przez zmieniające się formacje skalne (miejsca przepaściste) do Przełęczy F. Nowickiego (ok. 2105 m), po czym urozmaiconym terenem wiedzie przez skaliste żebra Wielkiej Buczynowej Turni (2182 m). Krajobraz skalny jest b. ciekawy, niekiedy zobaczyć można kozice. Z głębi żlebu spadają-

cego z Buczynowej Przełęczy (2127 m) Orla Perć wydostaje się na grań szczytową Małej Buczynowej Turni (2171 m), skąd wiedzie ku Krzyżnemu, omijając od pd. turnie Ptak i Kopę nad Krzyżnem.
5 km Krzyżne (2113 m). Szkic **panoramy s. 204-205. Z Granatów 2.25 godz. (4-2.35 godz.), z Zawratu 6.45 godz. (4-6.45 godz.). Przez Krzyżne przebiega d. 83bc.