Na Tomanową Przełęcz

Interesujący przyrodniczo szlak wiodący przez teren rezerwatu o powierzchni 1700 ha, utworzonego w l. 1948 i 1954 z przeznaczeniem na matecznik dla zwierzyny —jeleni, niedźwiedzi, kozic, świstaków, głuszców itp. Wskazana absolutna cisza. Z hali Ornak 3,8 km, 580 m wzniesienia — 2 godz. Zn. zielone, na przełęcz nie odnowione zn. czerwone. Końcowy odcinek szlaku bywa okresami zamykany przez TPN. Początek szlaku przy rozdrożu 1108 m w pobliżu schroniska „Ornak”. Droga wznosi się miernie w kierunku pd.-wsch., przekraczając trzykrotnie Tomanowy Potok. Po lewej z trudem zalesiany stok Żaru (1561 m), w prawo widoki na szczyty w głównym grzbiecie Tatr. Na wprost masyw Tomanowej Polskiej (1978 m), z wciętym w nią kotłem glacjalnym Suchej Doliny. W Doi. Toma- nowej zaprzestano wypasów w r. 1957 i dziś trawy sięgają tu pasa. Mając lornetkę można na ustronnych upłazach wypatrzeć stadko kozic, jesienią słyszy się ryczące jelenie. Uwaga — żmije! 1 km (20 min.) zarosła już Niżnia Polana Smreczyńska. Zn. zielone wiodą przez młode lasy (widoki), a potem przez 30-metrowy pas starodrzewu. 1,8 km (35 min.) Niżnia Polana Tomanowa (1270-1340 m), okolona lasami i zwężająca się ku górze. 2,3 km Wyżnia Polana Tomanowa (1340-1430 m), usiana głazami i pokryta wałami moren czołowych z ostatnich stadiów ostatniego zlodowacenia. Kiedyś główne centrum Hali Tomanowej (3,4 km2). Prawo wy karczowania pastwisk „Tomanowa góra, Dolinka et Smreciny“ otrzymali górale od Zygmunta III w r. 1615. Nazwa „Tomanowa góra“ może oznaczać kopalnię — ślady osady górniczej w tym rejonie wzmiankuje M. Bel (1736). Halę kupił od górali W. Zamoyski, w r. 1927 wydzierżawił ją Krajowy Patronat Spółdzielni Rolniczych, który urządził tu punkt szkolenia baców. W budynku wzorowej bacówki (zbudowanej w r. 1927) kwaterowali podczas ostatniej wojny partyzanci radzieccy. Doi. Tomanowa leży na jednym z głównych w Tatrach szlaków wędrówek zwierzyny. Szlak wznosi się przez polanę wśród traw, a potem wyraźnym wałem moreny. Z górnego krańca piękne widoki na zach. i pd. zamknięcie Doi. Kościeliskiej. — 3 km górny skraj lasu ponad wylotem Kamienistego Żlebu . Na wysokości 1480 m rozchodzą się ścieżki. W lewo skręca d. 45 na Ciemniak. Na Tomanową Przełęcz wiodą stare i b. słabo widoczne zn. czerwone. Płytki trawiasty żleb prowadzi zrazu w stronę pierwszych skałek tzw. Stołów. Po 10 min. w terenie uwidacznia się stara drożyna, wiodąca bardziej w prawo, wśród kosodrzewin. Z prawej opadają ku Kamienistemu Żlebowi rozległe blokowiska kwarcytowe Suchego Wierchu (1860 m), z trudem ujarzmiane przez płaty kosówki. 3,8 km Tomanowa Przełęcz (1686 m) — od rozstaju 30 min., od schroniska 2 godz. (4-1.30 godz.). Z siodła otwiera się przepiękny widok na Dol. Tomanową Liptowską i Tatry Wysokie poza nią z wyniosłą wieżycą Świnicy (2300 m).