Do Pięciu Stawów Spiskich

Uroczy widok z Siodełka, słynne Wodospady Zimnej Wody, historyczna Koleba Łomnicka, oryginalne „pojezierze“ Pięciu Stawów Spiskich — to tylko kilka atrakcji tej popularnej i b. urozmaiconej krajobrazowo trasy. 6,5 km, 760 m wzniesienia — 3 godz. Zn. czerwone, potem zielone. Z tarasu Siodełka (Hrebienok, 1285 m, d. 128) wybiega ku pn. 131 a szeroki chodnik, wygodnie poprowadzony (w 1. 1896-97) wsch. stokami Sławkowskiego Grzebienia i stanowiący część „Magistrali”. Wiedzie on niemal poziomo wśród pięknych widoków. Wg obliczeń jest na tym odcinku najruchliwszą z wszystkich ścieżek Tatr Słowackich (przeszło 4000 przechodniów dziennie!). Urwiska nad szlakiem porasta „wiszący las” — jeden z nielicznych w Tatrach piatów lasu pierwotnego, nie tkniętego ręką ludzką. Ścieżkę przecina tor lawin kamiennych. 1,1 km zakos na skraju polanki, na której stoi Schronisko pod 131b Kozicą (chata Kamzik, 1295 m) — 20 min. (-J.20 min.). Węzeł dróg 126, 127, 130 i 136. „Magistrala” wiedzie teraz 200 m wzdłuż Staroleśnego Potoku (Vel.’ky Studeny potok), a przekroczywszy go — wspina się w długie zakosy na 150-metrowy próg oddzielający środkowe piętro Doi. Zimnej Wody. 1,8 km mostek obok Wyżniego Wodospadu (Wodospad Olbrzymi, Obrovsky vodopad), najpiękniejszej z siklaw Zimnej Wody, walącej z wysokości ok. 20 m mroczną szczeliną skalną. Od Schroniska pod Kozicą 20 min. (j.12 min.). Za mostkiem „Magistrala” załamuje się zakosem w prawo i wiedzie w górę przez *pole ogromnych złomów granitu, zajmujące 0,15 km2 powierzchni i będące wg przypuszczeń rezultatem wielkich obrywów skalnych na schyłku epoki lodowej. Na wantach rosną wśród kosodrzewin malownicze limby o osobliwych formach zakorzenienia. Ładne widoki na masyw Sławkowskiego i Schronisko pod Kozicą w dole. Kolejny długi zakos wprowadza z powrotem w las. „Magistrala” zwraca się tu w prawo (d. 130a), ku pn. zach. odłącza się natomiast szlak znakowany zielono, którym w 1 min. dochodzimy do stojącego na płaśni wśród lasu Schroniska im. N ślep ki. 3 km Schronisko kpt. Nalepki (chata kpt. Nalepku, 1475 m)— 131e od „Kamzika” 50 min. (4-35 min.), z Siodełka 1.10 godz. (^50 min.). 25 miejsc noclegowych w pokojach 4- i 5-osobowych, gospoda (26 miejsc), ciepła woda, tel. 26 36. Stacja HS TANAP. Schronisko zbudował w r. 1943 znany taternik i przewodnik Ś. Zamkovsky, po wojnie przejął je KSTL i w r. 1951 nazwał im. J. Nalepki, dowódcy czechosłowackiego oddziału partyzanckiego walczącego na Ukrainie, bohatera ZSRR, poległego 16 XI 1943 r. Minąwszy budynek i ujęcie wody szlak przekracza niebawem górną granicę lasu, zdeformowaną przez lawiny i kamienistość podłoża. Wśród bujnych kosówek rosną dorodne brzozy, jarzębiny i limby (które ok. 1900 r. wysiewało tu MKE). Z lewej ostre tumie Rywocin i Kościołów, z prawej dzikie 300-metrowe urwiska Łomnickiej Grani — jedne i drugie pokryte płaszczem „wiszących” kosodrzewin, a niżej dziewiczym lasem urwiskowym. Na pn. zach. widać przegradzający dolinę skalny próg, z którego spada siklawa. 4,1 km Koleba Łomnicka (1592 m) — od Schroniska kpt. Nalepki 30 min. (4-20 min.), z Siodełka 1.40 godz. (|1.10 godz.). Osłona od deszczu dla 6-8 osób, nocleg dla 3-4 osób. Mieści się ona pod wantą odwróconą „plecami” do szlaku. Jest najsłynniejszą z koleb tatrzańskich. Stanowiła kiedyś schronienie pasterzy, poszukiwaczy skarbów oraz turystów dążących na Łomnicę. Kiedy w letni wieczór 1793 r. układał się tu na noc R. Town- son, podeszło do ogniska 3 obdartych ludzi. Poczęstowani alkoholem, przyznali, że są poszukiwaczami skarbów i od lat bez skutku przetrząsają rejon Łomnicy. Długo w noc opowiadali szkockiemu uczonemu o swych niepowodzeniach i nadziejach. Licznie korzystali z koleby turyści polscy: „Kosodrzew suchy pali się wesoło potrzaskując iskrami (…) Leżemy na gołej ziemi, pod głową kamienie i co kto może. Z torby wypchanej jadłem mam poduszkę”—wspomina w r. 1871 Sz. Morawski. Tuż powyżej koleby w poprzek doliny rozciąga się wał moreny stadialnej, za którym dno rozszerza się w rozległy płaski „ogród”, w lecie falujący bujnymi ziołoroślami. Stanowi on niewątpliwie pozostałość dawnego jeziorka przylodowcowego, osuszonego, gdy potok rozmył morenę. Szlak trzyma się nadal prawej strony wspaniałego żłobu glaq’alnego doliny. Od pn. wsch. opada z Łomnickiej Przełęczy wybitny żleb, którym wiodła w XIX w. historyczna droga na Łomnicę przez tzw. Łomnicką Próbę, dziś rzadko używana (trudności znaczne, kruche skały — 1.15 godz., 4-1 godz.). W 25 min. od Koleby Łomnickiej zbliżamy się do ścian klasycznego progu polodowcowego, jakim obrywa się ku pd. Doi. Pięciu Stawów Spiskich. Ze ściany tej spada pienista siklawa, którą w r. 1865 zachwycał się M. Łomnicki: „Prześliczny widok! Z ogromnej, więcej może niż stosążniowej wysokości, spływa miejscami w kilkoro rozdzierz- gniona wstęga, bielsza od najbielszego śniegu, cudownie odbijająca od sczerniałego granitu…” Ścieżka skręca na wysokości 1720 m ostro w lewo i wykorzystując skośną podstawę skał, a następnie stożek piargowy, wznosi się łamaną linią pod wodospadem na orograficznie prawy skraj progu (35 min.). Zbliżamy się tu do podnóży 180-metrowych zerw Żółtej Ściany, którą przecinają drogi wspinaczkowe należące do najtrudniejszych w Tatrach. Nazwa od rozległych plam porostów. Seria zakosów wyprowadza na próg Doi. Pięciu Stawów Spiskich (Pat’ spiśskych plies). Nad niewielkim Przednim lub Małym Stawem Spiskim (2000 m, 0,18 ha, gl. 3,5 m) ścieżka skręca ku zach. do schroniska. 6,5 km Schronisko. Tery ego (Teryho chata, 2015 m)— 131e od Schroniska Nalepki 1.50 godz. (1.25 godz.), od Schroniska pod Kozicą 2.40 godz., z Siodełka 3 godz. Popularna „Terinka” ma 21 miejsc noclegowych w salach zbiorowych i gospodę z 40 miejscami. Oświetlenie elektryczne, tel. Stary Smokowiec 27 90. Placówka HS. W lecie jest to punkt wyjścia szlaków 131-135, w zimie baza dla znakomitych wysokogórskich terenów narciarskich. Otoczenie doliny jest przepiękne, a jego główne akcenty stanowią śmiałe wieżyce Pośredniej Grani (2440 m) i Łomnicy (2632 m), zwróconej ku nam swą słynną zach. ścianą. Mało efektownie natomiast przedstawia się stąd Lodowy (2628 m). Otoczenie schroniska nosi wyraźne ślady działalności lodowców. Na bułach widać najpiękniejsze w całych Tatrach *ogładzenia (mutony), wyżłobione ruchem lodów wanny skalne wypełniają wody jeziorek (opisy d. 132a). Schronisko zostało zbudowane w 1. 1898-99 przez ówczesne Węgierskie Towarzystwo Turystów (MTE) i nazwane imieniem jego założyciela i działacza, 0. Teryego (1856-1917), m. in. pierwszego zdobywcy Pośredniej Grani i Durnego. Budynek został powiększony w r. 1932, po wojnie otrzymał drewnianą przybudówkę jako ochronę od wiatru i zimna. Wegetacja jest na tej wysokości opóźniona — główny okres kwitnienia stanowi lipiec. Na murawach po południu widać kozice.